رایزر در لوله کشی و پایپینگ به قطعه ای گفته می شود که در انتهای لوله کشی اصلی وجود دارد و آب مصرفی را به مصرف کننده فرعی که می تواند یک شیر یا وسیله‌ای دیگر باشد تحویل دهد. جنس رایزر ها از لوله های پی وی سی یا upvc و یا آلومینیوم می باشند که در هنگام تولید، تست های مکانیکی ضربه ، مقاومت به خوردگی ، و فشار می شوند. در لوله کشی های ساختمانی و تاسیساتی هم از نوع خاصی از رایزرها استفاده میشود.نقش رایزر در آبیاری بارانی
در آبیاری بارانی رایزر به یک قطعه لوله گفته میشود که وظیفه رساندن آب از لترال به شیر خودکار و در نهایت آبپاش را دارد. رایزر های پلیمری اغلب دو سر رزوه هستند برای اینکه به اتصالات دیگر بسته شوند. طول رایزرها از 30 سانتیمتر تا یک متر می باشد که هر کدام در جای خود استفاده می شود. رایزر ها از قبل در طول های مشخص تولید میشوند و دو سر آنها در کارگاه رزوه دار میشوند.
قطر لوله رایزر از یک اینچ تا دو اینچ می باشد که هر کدام در جای خود قابل استفاده است به عنوان مثال رایزر های یک اینچی برای آبپاش های کوچک چه در فضای سبز و چمن استفاده می شوند و رایزر های بزرگتر از لحاظ قدرت در مزارع کشاورزی استفاده می شوند. اینکه قطر مناسب برای طرح آبیاری شما کدام است بستگی به دبی پمپ و نوع آبپاش مورد استفاده شما دارد.ضخامت رایزر های آلومینیومی 2 تا 3 میلیمتر و ضاخمت رایزرهای پی وی سی 3 تا 4 میلیمتر میباشد.
اگر در لوله کشی آبیاری بارانی از رایزر استفاده نشود یا به صورت غیر عمودی یا مورب بسته شود باعث آشفتگی در جریان آب و توزیع غیر یکنواخت آبیاری خواهد شد. شل بسته شدن آن نیز میتواند باعث نشت آب و جمع شدن و جاری شدن آب در یک قسمت مزرعه شود.چه رایزری برای چه کشت محصولی مناسب است؟
به طور خلاصه از رایزر های یک متری برای آبیاری یونجه، جو و گندم استفاده میشود و از رایزرهای با طول یک تا دو متر برای آبیاری ذرت و آفتابگردان استفاده می شود. برای آبیاری سیب زمینی ، چغندر قند و گوجه فرنگی از رایزرهای نیم متری استفاده می شود. خصوصیاتی که باعث باکیفیت بودن یک رایزر می شود شامل نکات زیر می باشند:
- در برابر خوردگی و زنگ زدگی مقاوم باشند
- باید فشار حداکثر 16 اتمسفر را تحمل کنند
- دارای رزوه های استاندارد و محکم باشند
- باید بتواند زیر نور مستقیم آفتاب چند سال دوام بیاورد
نحوه صحیح نصب رایزر در لوله کشی آبیاری بارانی
در شبکه لوله کشی آبیاری بارانی رایزرهای پلیمری به صورت عمودی روی کمربندی نصب می شوند که از لوله های فرعی لترال انشعاب گرفته شده‌اند. فاصله رایزر ها از هم دیگر باید با هم مساوی باشند و طبق طول پاشش آب پاشی باشند که در طرح آبیاری بارانی قرار است به کار گرفته شود. روی رایزرهای پلیمری شیر خوذکار نصب میشود که قطر شیر خودکار با قطر رایزر و قطر کمربند باید یکسان باشد به عنوان مثال اگر کمربند یک اینچ است قطر رایزر و شیرخودکار نیز باید یک اینچ باشد.
لوله فرعی لترال داخل زمین نصب می شود که برای آن کانالی حفر میشود و عمق کانال به هر اندازه ای باشد باید از رایزری به همان اندازه استفاده شود زیرا بعد از نصب شیر خودکار سطح بالایی آن باید با سطح مزرعه یکسان شود این کار باعث حفاظت از رایزر و شیر خودکار در برابر صدمه دیدن از ماشین آلاتی مثل تراکتور خواهد شد. محافظت از رایزر توسط لوله غلاف
پس از نصب رایزر باید یک لوله پلی اتیلن دقیقاً به اندازه طول رایزر و به قطر 200 میلیمتر به عنوان غلاف محافظ دور رایزر قرار دهید و داخل لوله پلی اتیلن غلاف را از شن پر کنید و آن را بکوبید که کاملاً فشرده شود. پس از اینکه رایزر پلیمری نصب شد و شیر خودکار روی آن بسته شد به یک قطعه لوله دیگر نیاز است که آب را از شیر خودکار به آب پاش برساند.
از رایزر های یک متری برای آبیاری یونجه، جو و گندم استفاده میشود و از رایزرهای با طول یک تا دو متر برای آبیاری ذرت و آفتابگردان استفاده می شو
کلیه رایزر ها باید به صورت عمودی نصب شوند و بعد از بسته شدن شیر خودکار روی آنها و هنگام تست آب به صورت اتوماتیک باید بسته باشند فقط وقتی باز میشود که رایزر آلومینیومی درون شیر خودکار قرار گیرد. مراقب باشید هنگام جا زدن رایزر آلومینیومی و محکم کردن ضامن آن سر خروجی آبپاش به سمت شما نباشد چون که با شروع آبیاری خودتان خیس می شوید و آب با فشار وارد چشم یا گوش شما می شود.
لوله‌ای که آب پاش روی آن نصب میشود و داخل شیر خودکار به وسیله بست و قلاب محکم می شود رایزر دیگری است که جنس آن اغلب از آلومینیوم می باشد. طول رایزر آلومینیومی باید کمی بیشتر از ارتفاع بوته هایی باشد که در آن مزرعه کشت می شود. رایزر های آلومینیومی در در طول های 75 سانتی متر تا دو متر تولید می شوند و قطر آنها نیز از یک اینچ تا دو اینچ می باشد.
رایزرهای مرغوب چه خصوصیاتی دارند؟
رایزر های پلیمری با کیفیت اغلب رزوه ها بیشتر از بقیه دارند. رزوه های بیشتر باعث میشود که لوله رایزر محکم تر به کمربند و شیر خودکار بسته شود این محکم بودن به علت فشار بالایی است که آب داخل شبکه لوله کشی آبیاری بارانی دارد. بعضی از کمربند هایی که روی لوله لترال نصب میشوند دارای نافی برنجی می باشند که خود باعث محکم تر شدن رایزر به کمر بند می شود. اگر رایزر به خوبی روی کمربند نصب نشود و فشار آب داخل لوله لترال بسیار بالا رود، رایزر از کمربند کنده میشود و باعث هدر رفت آب و از کار افتادن سایر آبپاش ها خواهد شد.
برای بستن رایزر به کمربند روی لترال نیازی به استفاده از نوار تفلون نمیباشد کافیست که تمام رزوه های رایزر روی کمربند بسته شود. اگر در طرح آبیاری بارانی خود از سه پایه های بلند یا کوتاه آلومینیومی برای جابجایی آبپاش استفاده می کنید دیگر نیازی به رایزر پلیمری ندارید اما بستن آب پاش روی شیر خودکار رایزر آلومینیومی به همراه نصب بست و قلاب را حتماً نیاز دارد.
پس از انجام لوله کشی آبیاری بارانی شما باید محل بسته شدن رایزرها به شیر خودکار و کمربند ها را از لحاظ نشتی دادن بررسی بکنید. امکان نشتی از محل اتصال رایزر به کمربند یکی از حساس ترین نقاطی است که می تواند باعث هدر رفت آب شود. بهینه سازی آبیاری با نصب صحیح رایزر
وسعتی که هر آب پاش میتواند خیس کند به عوامل زیادی بستگی دارد که یکی از آنها به ارتفاع رایزر می باشد لذا رایزر ای که انتخاب می کنید باید طبق طراحی و پارامترهای مختلفی باشد. ارتفاع آبپاش در مناطق بادخیز نباید بسیار بالا باشد اگر ارتفاع پاشش آب در مناطق باید بالا باشد میزان بادبردگی و هدر رفت آب ای که پاشیده می شود بالا می رود. اتصالات توجه کافی داشته باشید.
شرکت پی وی سی اصفهان تولید رایزر پی وی سی را با سایزهای 1 و 11/2 و 2 اینچ تولید دارد
